مسجد امام (مسجد جامع کبیر عباسی اصفهان، مسجد شاه)

مسجد جامع کبیر عباسی که در دوره قاجار و پهلوی به نام مسجد شاه شناخته میشده و امروز نام آن به مسجد امام تغییر یافته یکی از زیباترین مساجد جهان اسلام است. این مسجد که در منتهی الیه جنوبی میدان نقش جهان، واقع شده، نمونه ارزنده ای از معماری قرن 11 هجری به شمار می رود. ساختمان مسجد در سال 1019 ه.ق. شروع شد و در سال 1038 ه.ق. به پایان رسید. كتیبه سردر مسجد به خط ثلث، حاكی از آن است كه شاه عباس این مسجد را از مال خالص خود بنا كرده و ثواب آن را به روح جد اعظم خود شاه طهماسب اهدا نموده است. این مسجد از جمله مساجد چهار ایوانی در دنیا و یکی از شاهکارهای هنر کاشیکاری هفت رنگ در کل جهان به شمار می‌رود.

معمار مسجد جامع کبیر عباسی؛ استاد علی اکبر اصفهانی معمار برجسته عصر صفوی است که نام او در کتیبه بالای سردر آمده است. مسجد در عصر صفویه به نام های مسجد مهدیه، مسجد المهدی و در کتب و منابع و سفرنامه ها به نام های دیگر همچون مسجد جامع عباسی و مسجد سلطانی نامیده می شده و مسجد شاه نیز یکی دیگر از اسامی آن بوده است.

کتیبه های موجود در مسجد امام اصفهان که به خط اساتید بزرگ و برجسته آن عصر همچون عبدالباقی تبریزی، محمدرضا امامی، محمد صالح اصفهانی و سایر خوشنویسان برجسته عصر صفوی هستند، بر عظمت و شهرت مسجد می افزاید. در دو گوشه جنوب شرقی و جنوب غربی مسجد، دو مدرسه قرار دارد که اولی را به دلیل تعمیرات عصر ناصرالدین شاه قاجار، مدرسه ناصری و دیگری را که زمان شاه سلیمان صفوی مرمت شده، مدرسه سلیمانیه می نامند.

در اصلی مسجد، در زمان سلطنت شاه صفی، جانشین شاه عباس اول نصب شده است. قطعه ای که با مصراع "شد در کعبه در سپاهان باز" با خط نستعلیق بسیار زیبا بر در نوشته شده، تاریخ نصب این در یعنی سال 1047 ه.ق. را بیان می دارد. در قسمت های مختلف، لوحه هایی به چشم می خورند که بیانگر بخشودگی برخی از مالیات ها در دوران های مختلف است.

سردر ورودی رفیع و با شکوه مسجد با مناره های طرفین بر زیبایی بنا می افزاید. این سردر با کاشی های تزئینی چند رنگ همراه با نقوش گل و گیاه و پرنده و مقرنس های پوشیده از کاشی های معرق، با نقش های متنوع و زیبا تزئین شده، اما بقیه قسمت ها با کاشی خشت تزئین گردیده است. بسیاری از محققین و مطلعین تاریخ صفویه، علت اینکه کاشی های سردر با داخل مسجد تفاوت دارد را در عجله ای می دانند که شاه عباس اول برای اتمام مسجد داشته است.