کاخ نیاوران

کاخ نیاوران به دستور ناصرالدین شاه قاجار در 1267 ه.ق در منطقه نیاوران که در شمال دارالسلطنه تهران و نزدیک دارآباد بود ساخته شد. وی دستور داد مجموعه قصرهایی را بسازند تا بتواند در تعطیلات تابستان از گرمای شهر به آن پناه ببرد. بخش اصلی این کاخ ها در دو طبقه شامل؛ شاه نشین، کرسی خانه، حمام و حدود 50 دستگاه خانه، هرکدام شامل 4 اتاق و یک ایوان برای زنانش بود. این کاخ در سی و یکمین سال حکومت پنجاه ساله ناصرالدین شاه به جهان نمای صاحبقرانیه مشهور شد.

پس از او مظفرالدین شاه تغییراتی در ساختمان ایجاد و قسمتی از حرمسرا را خراب کرد. مهمترین حادثه ای که در این مجموعه رخ داد امضای فرمان مشروطیت در حیاط کاخ صاحبقرانیه توسط مظفرالدین شاه بود.

از قسمت های مهم کاخ صاحبقرانیه می توان به کرسی خانه، چایخانه، ظرفخانه، اتاق های بازی، بار و پذیرایی در طبقه اول و اتاقهای مذاکرات، انتظار سفرا، منشی، هدایا و استراحتگاه محمدرضا شاه اشاره کرد. همه درها و پنجره های چوبی این بنا به شکل ارسی بوده و با شیشه های رنگین تزئین شده است.

در اواخر دوره قاجار ساختمانی جهت خوابگاه ییلاقی احمدشاه در میان باغ نیاوران با مساحتی بالغ بر 800 متر در دو طبقه با سقف شیروانی بنا شد که به آن کوشک احمدشاهی گفته می شود.

موزه جهان نما نیز یکی دیگر از موزه های کاخ نیاوران است. از ویژگی های عمده این بنا تزئینات و نمای آجری به کار رفته و در سرتاسر نمای بیرونی آن است. آجرها از نوع منقوش قالبی و با طرح های متنوع به رنگ نخودی است. آثار موجود در این موزه؛ هنرهای پیش از اسلام و آثار هنرهای تجسمی معاصر ایران و جهان به نمایش درآمده اند. از جمله این آثار می توان به مفرغ های لرستان، سفالینه های املش، هنرهای سرخپوستان آمریکای شمالی مربوط به هزاره های اول و دوم پیش از میلاد و آثاری از هنرمندان معاصر اشاره نمود.